妊娠至临月,当安神定虑,时常步履,不可多睡、饱食、过饮、酒醴、杂药。欲产时,不可多人喧闹怆惶。若见浆水,腰间痛甚,是胎已离经,方可用药催生、坐草。不可早服催生药、早坐草。
临蓐切忌饮酒。酒性多热,口鼻出血,多致不救,急与二四汤加行血药、入童便治之。
凡儿在腹,男负阳背阴,女负阴背阳,首上足下,临产侧转顺出。其有横生逆产之患者,因产母忍痛,曲腰眠卧,不肯舒伸行动,倒运不转故也。坐草不宜太早,须再扶行运动,方免祸患。徒及气血不足,则误矣!若产顿迟难者,此方可归罪于气血也。
临产切戒惊吓,致产妇恐怖气怯,上闭下胀,气乃不行,不候时至,妄乱用力,逼儿错路,以取前祸。譬如登厕,时候未至,用力何益。急用紫苏饮以宽气。
临产腹痛,而不甚痛者,产未至也,切勿使稳婆探候。虽脐腹痛,犹当熟忍,扶挟而行,凭物而立,须候腰腹痛极不已,谷道如挺并,目中火生,胞水已破,尺脉切如绳珠之状,盒饭顺产。若有横逆倒生,皆由先期动手,风入产户,以致肿胀,门户狭小干涩故也。脐带系于命门,儿将育时,两手动荡,使带脱落,然后得出,安得不痛乎?谚曰“瓜熟蒂落,栗熟自出”,此喻最善。若夏时之盛暑,宜深屋宇,多贮清水,预防血晕不省之患。若值盛寒,多宜闭户,生火向暖,下部宜浓衣覆裹,庶免贻寒血结之患矣。
凡临月忽然腹痛,或作或止,或三四日,或数日,胎水下而痛不急者,名曰弄胎,非产也,不必药治。
妊娠临产,胞水未破而血先下,此是伤胎。腹不痛者,八物汤与安胎饮治之。若胞水已破,此是欲产,宜服紫苏饮,以生其气血也。
妊娠,或足月,忽然腹痛,似欲生产,却又无事,名曰试产,非产也。不问胎水来与不来,但宽心等候时至,服紫苏饮加枳壳理之。
临蓐胎水放尽而胎不下,以无忧散加紫苏服之。或胎肥气逆,母瘦血少,亦宜用此方。
凡妇有十产之症,子母须臾者为生,收生不可不慎也。月满、腰痛、谷道挺并、浆破、血下,用药攻催,谓之催生。