ⅶⅳ蛊,(音古,事也,惑也,乱也。《左传》云:於文皿为蛊。又云:女惑男风落山谓之蛊。徐又姬祖反,一音故。巽宫归魂卦。)先甲,(息荐反,《彖》并注同。)後甲,(胡豆反,《彖》并注同。)以断,(丁乱反。)施令,(力政反,下同。)竞争,(争斗之争。)治也,(直吏反,注同。)说随,(音悦。)创制,(初亮反。此俗字也,依字作创。)复始,(扶又反。)以振,(旧之慎反,济也。师读音音真。振,仁厚也。)育德,(王肃作毓,古育字。)有子考无咎,(绝句。周依马。王肃以考绝句。)当事,(丁堂反。)尽承,(津忍反,下皆同。)裕父,(羊树反。马云:宽也。)不累,(力伪反。)
ⅱⅷ临,(如字。《序卦》云:大也。坤宫二世卦。)刚浸,(子鸩反。)而长,(丁丈反。除六三注末及《象》“咎不长”,皆同。一音此治良反。)说而,(音悦,下同。)教思,(息吏反,注同。)无疆,(居良反,注同。)刚胜,(升证反,下同。)佞邪,(似嗟反,下同。)媚,(密备反。)位当也,(本或作“当位”,实非也。)知临,(音智,注同。又如字。)
ⅳⅱ观,(官唤反,示也。乾宫四世卦。)盥,(音管。)而不荐,(本又作{チ豕},同,笺练反。王肃本作“而不观荐”。),(鱼恭反。)足复,(扶又反。)既灌,(官唤反。)不忒,(吐得反。)神道设教,(一本作“以神道设教”。)省方,(悉井反。)童观,(马云:童犹独也。郑云:稚也。)最远,(袁万反。)朝美,(直遥反。)所鉴,(古暂反,下同。)趣,(促裕反。),(苦规反,本亦作窥。)者狭,(户夹反。)象曰:观女贞,(一本有利字。)不比,(毗志反。)观国之光,(如字,或音官唤反。)最近,(附近之近。)居近,(如字。)德见,(贤遍反。)平易,(以豉反。)尽夫观盛故观至大观在上,(王肃音官。)以观天下,(徐唯此一字作官音。)观盥而不荐观之为道而以观感风行地上观处於观时君子处大观之时处大观之时大观广鉴,(亦音官。)居观之时为观之主观之盛也,(从“尽夫观”以下,并官唤反。馀不出者,并音官。)
◎上经噬嗑传第三
ⅵⅲ噬,(市制反。也。)嗑,(胡腊反,合也。巽宫五世卦。),(研节反。)有,(如字,下同。又音厕之。)与过,(一本作“有过”。)颐,(以之反。)不合,(本又作“而合”。)不溷,(胡困反,浊也,杂也,乱也。韦昭云:辱也。)上行,(时掌反,注同。)敕法,(耻力反。此俗字也。《字林》作敕。郑云:敕犹理也。一云整也。)屦,(纪具反。)校,(爻教反,注及下同。马音教。)灭止,(本亦作趾。趾,足也。)桎,(章实反。)足惩,(直冰反。)木绞,(交卯反。)械,(户戒反。)不行也。(本或作“止不行也”。)噬肤,(方于反。马云:柔脆肥美曰肤。)未尽,(津忍反,下同。)其分,(符问反。)色,(七岁反。)腊肉,(音昔。马云:於阳而炀於日曰腊肉。郑注:《周礼》小物全乾曰腊。)乾,(音干。),(缁美反。马云:有骨谓之。郑云:箦也。《字林》云:含食所遗也。一曰脯也。子夏作脯。徐音甫,荀、董同。)未光大也,(本亦无大字。)何校,(何可反,又音何,本亦作荷,音同,下同。王肃云:荷担。)无不明也,(马云:耳无所闻。郑云:目不明,耳不聪。王肃云:言其聪之不明。)可解,(隹买反。)
ⅶⅵ贲,(彼伪反。徐甫寄反。李轨府{分瓦}反。傅氏云:贲古斑字,文章貌。郑云:变也,文饰之貌。王肃符文反,云:有文饰,黄白色。艮宫一世卦。)刚上,(时掌反,注“刚上”皆同。)解天,(音蟹,下同。)以明,(蜀才本作命。)折,(之舌反,注同。郑云:断也。断音丁乱反。)其趾,(一本作止。郑云:趾,足。)舍,(音舍,下及注同。)车,(音居。郑、张本作舆,从汉时始有居音。)安夫,(音符。)其须,(如字,字从彡。水边作非。)而比,(毗志反,下同。)上附,(时掌反。)循,(以遵反。)濡,(如臾反。)皤,(白波反。《说文》云:老人貌。董音槃,云:马作足横行曰皤。郑、陆作蟠,音烦。荀作波。)翰,(户旦反。董、黄云:马举头高也。马、荀云:高也。郑云:幹也。亦作寒案反。)媾,(古豆反。)而阂,(五戴反。)寇难,(乃旦反,下同。)贲于丘园,(黄本贲作世。)束帛,(《子夏传》云:五匹为束,三玄二,象阴阳。)戋戋,(在于反。马云:委积貌。薛、虞云:礼之多也。又音笺。黄云:猥积貌。一云显见貌。《子夏传》作“残残”。)有喜,(如字,徐许意反。《无妄》、《大畜》卦放此。)
ⅶⅱ剥,(邦角反。《彖》云:剥剥也。马云:落也。《说文》云:裂也。乾宫五世卦。)人长,(丁丈反,下注皆同。)激,(经历反。)拂,(附弗反。)触忤,(五故反。)以殒,(于敏反。)失处,(昌吕反,又昌预反。)蔑,(莫结反,犹削也。楚俗有削蔑之言。马云:无也。郑云:轻慢。荀作灭。)犹削,(相略反,或作消,此从荀本也,下皆然。)辨,(徐音办具之办,足上也。马、郑同。黄云:床箦也。薛、虞膝下也。郑符勉反。王肃否勉反。)道浸,(子鸩反,下同。)稍近,(附近之近。)六三剥无咎,(一本作“剥之无咎”,非。)以肤,(方于反。京作,谓祭器。)切近,(如字。徐巨靳反。郑云:切急也。)贯鱼,(古乱反。徐音官,穿也。)骈头,(薄田反。)得舆,(音馀。京作“德舆”,董作“德车”。)庐,(力居反。)覆荫,(於鸩反。)所芘,(本又作庇,必利反,又悲备反。)
ⅱⅲ复,(音服,反也,还也。坤宫一世卦。)朋来,(如字,京作崩。)反复,(芳福反。刘本同。本又作覆,《彖》并注“反复”皆同。)刚反,(绝句。)刚长,(丁丈反,下文注皆同。)心见,(贤遍反。)具存,(本亦作“其存”。)商旅,(郑云:资货而行曰商。旅,客也。)无祗,(音支,辞也。马同,音之是反。韩伯祁支反,云:大也。郑云:病也。王肃作礻是,时支反。陆云:礻是,安也。九家本作<多支>,字音支。)几悔,(音机,下同。又音祈。)患难,(乃旦反。)远矣,(袁万反。)错之,(七故反。)休复,(虚虬反。)最比,(毗志反。)仁行,(下孟反。)下仁,(遐嫁反。)以下仁也,(如字。王肃云:下附於仁。徐户嫁反。)频复,(如字。本又作频,眉也。郑作颦,音同。马云:忧也。)频戚,(千寂反,下同,忧也。又子六反。)自考也,(郑云:考,成也。向云:察也。)有灾,(本又作灾。郑作。按《说文》,正字也;灾,或字也。灾,籀文也。)眚,(生领反,下卦同。《子夏传》云:伤害曰灾,妖祥曰眚。郑云:异自内生曰眚,自外曰祥,害物曰灾。)量斯,(音良。)虽复,(扶又反。)
ⅰⅲ无妄,(亡亮反。无妄,无虚妄也。《说文》云:妄,乱也。马、郑、王肃皆云妄犹望,谓无所希望也。巽宫四世卦。)柔邪,(似嗟反。)不佑,(音又。郑云:助也。本又作。马作右,谓天不右行。)茂对时,(茂,盛也。马云:茂,勉也。对,配也。)下贱,(遐嫁反。)不耕获,(黄郭反。或依注作“不耕而获”,非,下句亦然。)不,(侧其反。马云:田一岁也。董云:反草也。),(音馀。马曰:田三岁也。董云:悉耨曰。《说文》云:二岁治田也。《字林》弋恕反。)不擅,(市战反。)行违,(下孟反,下“之行”同。)稼,(音嫁。)穑,(音色。)为获,(如字。或作获,非。)比,(毗志反。)近,(附近之近。)可试,(试,验。一云用也。)
ⅶⅰ大畜,(本又作蓄,敕六反。义与小畜同。艮宫二世卦。)大畜刚健,(绝句。)笃实辉,(音挥。)光,(绝句。)日新其德,(郑以“日新”绝句,“其德”连下句。)厌而,(於艳反。)夫能,(音符,发句皆然,下“非夫”同。)令贤,(力呈反,下同。)险难,(乃旦反,下“遇难”同。)多识,(如字,又音试。刘作志。)往行,(下孟反。)利己,(夷止反,下及注“己则”、“能己”同。或音纪,姚同。)舆,(音馀,下同。本或作,音同。)说,(吐活反,注及下同。马云:解也。)复,(音服,又音福。蜀才本同。或作辐。一云车旁作复,音服,车下缚也。作者,音福。《老子》所云:“三十辐共一毂”是也。《释名》云:复似屐。又曰:伏菟在轴上似之。又曰:复伏於轴上。)冯河,(皮冰反。)良马逐,(如字。郑本作“逐逐”,云:两马走也。姚云:逐,逐疾并驱之貌,一音胄。)曰,(音越。刘云:曰犹言也。郑人实反,云:日习车徒。)闲,(阂也。马、郑云:习。)险厄,(於厄反。本亦作厄。)童牛,(无角牛也。《广》、《苍》作童。刘云:童妾也。)牿,(古毒反。刘云:牿之言角也。陆云:牿当作角。九家作告。《说文》同,云:牛触角著横木,所以告人。)抑锐,(於力反,下同。本又作挫,灾卧反。)强,(其良反。)争,(争斗之争。)<豕贲>,(符云反。刘云:豕去势曰<豕贲>。)之牙,(徐五加反。郑读为互。)刚暴,(一本作“刚突”。)禁暴,(音金。)何天,(音河。梁武帝音贺。)衢,(其俱反。马云:四达谓之衢。)亨,(许庚反。)